umowy na odległość

Coraz czę­ściej sły­chać już o zmia­nach w pra­wie doty­czą­cym kon­su­men­tów, co powinno szcze­gól­nie zain­te­re­so­wać przed­się­bior­ców pro­wa­dzą­cych dzia­łal­ność w Inter­ne­cie. Pro­jekt ustawy noszą­cej robo­czą nazwę „ustawa o pra­wach kon­su­menta” został przy­jęty w dniu 20 wrze­śnia 2013 roku i jest dostępny w Inter­ne­cie na stro­nie Rzą­do­wego Cen­trum Legi­sla­cyj­nego. Obo­wią­zek przy­ję­cia zmian w prze­pi­sach nakła­dają na Pol­skę posta­no­wie­nia dyrek­tywy Par­la­mentu Euro­pej­skiego i Rady nr 2011/83/UE z dnia 25 paź­dzier­nika 2011 roku.

Nowe prze­pisy powinny być, zgod­nie z dyrek­tywą, przy­jęte do 13 grud­nia 2013 roku i wejść w życie naj­póź­niej do 13 czerwca 2014 roku. Uchy­lona ma zostać ustawa o ochro­nie nie­któ­rych praw kon­su­men­tów oraz o odpo­wie­dzial­no­ści za szkodę wyrzą­dzoną przez pro­dukt nie­bez­pieczny oraz ustawa o szcze­gól­nych warun­kach sprze­daży kon­su­menc­kiej, a dodat­kowo zmiany mają zostać wpro­wa­dzone do Kodeksu cywil­nego i kilku innych ustaw. Skoro wszystko wska­zuje na to, że zmiany w tym zakre­sie są nie­uchronne, warto tym bar­dziej przyj­rzeć się pro­po­zy­cjom rzą­do­wym. Oto naj­cie­kaw­sze, moim zda­niem, pro­po­zy­cje nowej ustawy.

1. Posze­rzony został obo­wią­zek infor­ma­cyjny przed­się­biorcy wobec kon­su­menta. Na szcze­gólną uwagę zasłu­guje wymóg poda­wa­nia łącz­nej ceny lub wyna­gro­dze­nia za usługę, a w przy­padku umów na czas nie­ozna­czony lub umowy obej­mu­ją­cej pre­nu­me­ratę, wymóg poda­nia ceny lub wyna­gro­dze­nia obej­mu­ją­cego wszyst­kie płat­no­ści za dany okres roz­li­cze­niowy, w tym wszyst­kich kosz­tów, które kon­su­ment jest zobo­wią­zany zapła­cić. Na pierw­szy rzut oka widać więc chęć walki z ser­wi­sami takimi jak słynny pobie­ra­czek, które ofe­ro­wały dar­mową, na pierw­szy rzut oka reje­stra­cję, która osta­tecz­nie oka­zy­wała się odpłatną roczną umową na świad­cze­nie usług. Ponadto, przed­się­biorca będzie musiał infor­mo­wać kon­su­menta m.in. o prze­wi­dzia­nej przez prawo odpo­wie­dzial­no­ści przed­się­biorcy za jakość świad­cze­nia i tre­ści usług posprze­daż­nych i gwa­ran­cji, o ile takie są oferowane.

2. Jesz­cze szer­szy jest kata­log infor­ma­cji, jakie przed­się­biorca będzie musiał prze­ka­zać kon­su­men­towi przy zawie­ra­niu umowy na odle­głość lub poza loka­lem przed­się­bior­stwa. Wystar­czy nad­mie­nić, że pro­jekt ustawy prze­wi­duje 21 punk­tów zawie­ra­ją­cych tre­ści, które muszą być prze­ka­zane kon­su­men­towi. Wśród nich znaj­dziemy m.in. infor­ma­cję o kosz­tach zwrotu rze­czy, a także obo­wiązku poin­for­mo­wa­nia kon­su­menta o kodek­sie dobrych prak­tyk w rozu­mie­niu ustawy z dnia 23 sierp­nia 2007 roku o prze­ciw­dzia­ła­niu nie­uczci­wym prak­ty­kom ryn­ko­wym oraz o spo­so­bie zapo­zna­nia się z nim. Oczy­wi­ście, aby uła­twić przed­się­bior­com pro­wa­dze­nie dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej, pla­nuje się nało­żyć na nich także obo­wią­zek poin­for­mo­wa­nia kon­su­menta w spo­sób jasny i zro­zu­miały o „funk­cjo­nal­no­ści tre­ści cyfro­wych oraz tech­nicz­nych środ­kach ich ochrony, a także o mają­cych zna­cze­nie inte­ro­pe­ra­cyj­no­ściach tre­ści cyfro­wych ze sprzę­tem kom­pu­te­ro­wym i opro­gra­mo­wa­niem, o któ­rych przed­się­biorca wie lub powi­nien wie­dzieć”. Wszystko jasne?

3. Istotne zmiany doty­czą rów­nież prawa do odstą­pie­nia od umowy zawie­ra­nej na odle­głość lub poza loka­lem przedsiębiorstwa.

Do 14 dni wydłu­żono ter­min, w któ­rym kon­su­ment będzie mógł od umowy odstą­pić, spre­cy­zo­wano także począ­tek biegu tego ter­minu. Przy­kła­dowy for­mu­larz odstą­pie­nia od umowy sta­nowi załącz­nik do pro­jektu ustawy. Warto zauwa­żyć, że oświad­cze­nie o odstą­pie­niu nie będzie musiało być zło­żone jedy­nie na piśmie. Jak czy­tamy w pro­jek­cie „jeżeli przed­się­biorca zapew­nia moż­li­wość zło­że­nia oświad­cze­nia o odstą­pie­niu od umowy drogą elek­tro­niczną” to kon­su­ment może odstą­pić od umowy uży­wa­jąc elek­tro­nicz­nego wzoru for­mu­la­rza lub przez zło­że­nie oświad­cze­nia na stro­nie inter­ne­to­wej przed­się­biorcy. Roz­wią­za­nie nie­wąt­pli­wie korzystne dla kon­su­men­tów, poja­wia się jed­nak pyta­nie: czy przed­się­biorcy będą chcieli uła­twić w ten spo­sób kon­su­men­tom moż­li­wość odstą­pie­nia od umowy?

Ponadto, wprost stwier­dzono, że po odstą­pie­niu od umowy przez kon­su­menta, przed­się­biorca ma obo­wią­zek zwró­cić kon­su­men­towi wszyst­kie doko­nane płat­no­ści, w tym koszty dostar­cze­nia towaru. Obo­wią­zek zwrotu kosz­tów będzie miał jed­nak ogra­ni­cze­nie korzystne dla przed­się­biorcy – „naj­tań­szy zwy­kły spo­sób dostar­cze­nia ofe­ro­wany przez przed­się­biorcę”. Do tej pory posta­no­wie­nia odma­wia­jące prawa do zwrotu kosz­tów prze­syłki były jed­nymi z czę­ściej wyko­rzy­sty­wa­nych klau­zul nie­do­zwo­lo­nych w inter­ne­to­wym han­dlu. Tym bar­dziej pozy­tyw­nie nale­ża­łoby więc oce­nić ini­cja­tywę ure­gu­lo­wa­nia tej kwestii.

4. Jak wspo­mnia­łem już na początku, ustawa o pra­wach kon­su­menta prze­wi­duje też zmiany w Kodek­sie cywil­nym. Pla­nuje się m.in. roz­sze­rze­nie defi­ni­cji kon­su­menta. Będzie to więc rów­nież osoba fizyczna, która doko­nuje czyn­no­ści zwią­za­nych z dzia­łal­no­ścią gospo­dar­czą (zawo­dową), ale działa także w celu nie­zwią­za­nym z tą dzia­łal­no­ścią i cel ten prze­waża. Tak jasno i pre­cy­zyj­nie sfor­mu­ło­wane okre­śle­nie kon­su­menta (o ile sta­nie się obo­wią­zu­ją­cym pra­wem) z pew­no­ścią przy­nie­sie wiele cie­ka­wych prze­my­śleń, tak w orzecz­nic­twie jak i dok­try­nie J.

Zmiany obejmą także prze­pisy o rękojmi i gwa­ran­cji, lecz ich omó­wie­nie prze­kra­cza ramy niniej­szego wpisu. Pro­jekt aktu ustawa o pra­wach kon­su­menta prze­wi­duje też wpro­wa­dze­nie do Kodeksu wykro­czeń czynu pole­ga­ją­cego na braku wypeł­nie­nia obo­wiąz­ków infor­ma­cyj­nych przy zawie­ra­niu umowy z konsumentem.

Szy­kuje się więc praw­dziwa rewo­lu­cja dla ogrom­nej rze­szy przed­się­bior­ców dzia­ła­ją­cych w Inter­ne­cie. Nie­zbędna będzie zmiana regu­la­mi­nów świad­cze­nia usług, ale rów­nież utar­tych sche­ma­tów działania.